Mitologia mitologii

Dużo czytam. Ja bardzo dużo czytam. Mam swoją ulubioną bibliotekę publiczną mającą sporo nowości, mogę tam zamawiać książki, a jak nic nie ma, to podbieram z półki właśnie o nazwie „nowości” (chociaż to często bywa naciągane). Jak nic nie ma ciekawego, to zabieram ze sobą jakieś „czytadło”. I ostatnio takim sposobem wpadła mi w ręce pięknie wydana pozycja „Rzeczpospolitej” z cyklu „Mitologie świata” – „Słowianie”.

Ja nie powiem, w tej pięknie wydanej książce jest sporo o wątpliwościach dotyczących mitologii słowiańskiej, autor tego nie ukrywa, jednak całość została złożona na podobieństwo „Mitów greckich” Gravesa czy „Mitów rzymskich” Granta. Dla przykładu u góry pokazuję zeskanowany poczet bóstw słowiańskich. I tak na naszych oczach tworzy się mitologia mitologii.

A przecież, szczególnie w sprawach dotyczących Polski, nie ma żadnych źródeł dotyczących wierzeń przedchrześcijańskich. I nie chodzi tylko o to, że w tym czasie Słowianie nie mieli żadnego piśmiennictwa, ale nie pomogły również wykopaliska archeologiczne, nie znaleziono nic – dosłownie nic, nawet na świętych górach, czy w miejscach od dawna uznanych za święte. Mitologię Słowian mającą podstawy w materiałach źródłowych można zmieścić na pojedynczej kartce papieru, a badacze piszą: „historia badań nad religią Słowian jest historią rozczarowań”. To gnębiło naukowców od dawna i … dawało pole oszustom. Pod tym względem oszustem był Wincenty Kadłubek, nawet Jan Długosz – i nie dotyczyło to tylko Polski. Do największych oszustw w tym zakresie można zaliczyć „Księgę Welesa”, zapisaną na 5 bukowych tabliczkach, w cudowny sposób znalezioną przez pułkownika Izenbeka z armii Denikina, „Słowo o wyprawie Igora” znaleziony w 1800 roku przez Musina – Puszkina oraz „Rękopis królodworski” (1817) i „Rękopis zielonogórski” (1819) sfabrykowane przez Václava Hanka. Są nieliczne źródła autentyczne – ruska „Powieść doroczna” (kilka opisów kultu pogańskiego sprzed przyjęcia chrztu w 988), niemiecka Kronika Thietmara (opis połabskiej świątyni w Radogoszczy), czy czeska Kronika Czechów Kosmasa (opis wróżb parających się magią kobiet), ale i one zawierają opowieści dziwnej treści, jak w tej ostatniej opis Przemysława i Libuszy. I to koniec, a szczególnie ta pustka dotyczy Polski, jedyna kronika polska z tych czasów – Galla nie zawiera żadnych na ten temat informacji.

I mają rację Łowmiański i Gieysztor twierdząc, że przypuszczalnie Słowianie Zachodni nie zdołali wykształcić bóstw ogólnoplemiennych (przypomnijmy, że od przybycia do pierwszego chrztu minęło 300 lat), a czcili bóstwa domowe zamieszkujące sąsiednie lasy, pola i wody. Zastanawia mnie, czy jest uprawnione wydawanie tej pozycji w cyklu „Mitologie świata” – ja wiem, że to zabrzmi kretyńsko, ale mitologia to są autentyczne wierzenia, a nie wymyślone po latach, jak Lel i Polel.

Ja tak gadam, a tu Wąpierz musnął mnie skrzydłem (dobrze, że najadłem się czosnku – a może to była Strzyga?), wabi mnie śpiewem Rusałka, Latawiec spowodował, że leje jak z cebra, Licho prześladuje mnie w lesie i mąci mi w głowie, Zmora siedzi mi na piersi jak śpię, a już najgorsza jest Południca, zadaje mi zagadki, a jak nie umiem odpowiedzieć, to mnie topi. Domowniku – ratuj.