I Powietrzny Pułk Tatarski

1920 rok. Pisze Wachmistrz: „Zaliżby onego szacunku z wieków hołdowanego nie było, stawiliby się Tatarowie nasi za niepodległości Rzplitej odzyszczeniem ku onej obronie, własną ochotniczą jazdę przeciw barbarii bolszewickiej formując (Tatarski Pułk Ułanów im. płk. Mustafy Achmatowicza). I nie miarą tegoż szacunku, że w II Rzeczpospolitej  13 Pułk Ułanów Wileńskich tradycyom tamtego hołdując mógł oficjalnie swój Szwadron Pierwszy „Tatarskim” zwać, a w barwy pułkowe półksiężyc wpisać?”

Stare polskie nazwy. Ileż piękna w tych określeniach, archaicznej polszczyźnie, nazwach, o których mało kto już wie. Ale kiedy dotkniemy spraw wojskowych dojdziemy do wniosku, że trudno jest przenieść dawne określenia w dzień dzisiejszy. Popróbowali to Amerykanie nazywając część sił powietrznych i pancernych „kawalerią powietrzną” i „kawalerią pancerną”. U nas próbuje się przekazać nazwy dzisiejszym jednostkom, funkcjonują nawet nazwy „ułani powietrzni”, co pokazuje powyższe zdjęcie przedstawiające „komandosów 7. Dywizjonu Ułanów Lubelskich 25. Brygady Kawalerii Powietrznej w Tomaszowie Mazowieckim”.

Wachmistrz, który często pisze o pułkach kawaleryjskich pytał, czy interesuję się 12. Pułkiem Ułanów Podolskich, jako że z tamtych ziem pochodzą moi przodkowie. Drogi Wachmistrzu, toż 12. Pułk założono w 1809 roku, a w tym roku moich przodków już od 50 lat nie było na Podolu, w rodzinnym Babsku. Ale jest strona internetowa pokazująca, które współczesne oddziały przejęły tradycje ułańskie, w moim przypadku tradycje 12 Pułku Ułanów Podolskich przejął 12. batalion rozpoznawczy 12 Dywizji Zmechanizowanej ze Szczecina.

W książkach z czasów komunistycznych spotyka się czasami nazwę „husaria pancerna” na cześć helikopterów, ale chyba odeszli wszyscy od tej nazwy – a szkoda.

A wszystko to naszło mnie, gdy w bibliotece przypadkiem trafiłem na książeczkę poświęconą Tatarom Polskim. Pisali oni w swoim piśmie, w „Życiu Tatarskim”; „Szósty wiek mieszkamy już w tym kraju. Dosłownie od dziada pradziada żyjemy, dzieląc los tego kraju. Nikt z nas dobrowolnie nie zgodzi się być pochowanym w Mekce, Jerozolimie lub Konstantynopolu. Chcemy umrzeć i przebywać ze swoimi przodkami na naszych ubogich i drogich nam cmentarzach, bo ten kraj – to nasza ojczyzna”.

W styczniu 1919 roku postanowiono zorganizować Pułk Tatarski, walczył on w wojnie z bolszewikami w 1920 roku w ramach 9 Dywizji Piechoty Władysława Sikorskiego, w 1920 roku dodano do nazwy określenie „imienia Mustafy Achmatowicza”. Straty w wojnie były tak duże, że resztki Pułku wcielono do 13 Pułku Ułanów Wileńskich. Dopiero wiosną 1936 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych zgodziło się na przemianowanie I Szwadronu 13 Pułku Ułanów Wileńskich na I Szwadron Tatarski, a sami Tatarzy mieli od 1938 roku własnego kapelana.

Spoglądając na stronę kawaleryjską ze smutkiem zauważam, że nie ma we współczesnej Polsce jednostki wojskowej, która kultywowałaby tradycje 13 Pułku Ułanów Wileńskich, że nie wspomnę o Pułku Tatarskim (no chociaż o Szwadronie). Szkoda tej starej nazwy. Trochę inaczej podaje Wiki: „Spadkobiercą tradycji 13 Pułku Ułanów Wileńskich w Polsce jest Kielecki Ochotniczy Szwadron Kawalerii im. 13 Pułku Ułanów Wileńskich. Prawo zostało nadane Aktem w sierpniu 2005 roku na XVI Zjeździe Kawalerzystów II RP w Grudziądzu przez Zarząd Zrzeszenia Kół Pułkowych Kawalerii z Londynu. Na XIX Zjeździe Kawalerzystów II RP w 2007 roku zostało nadane również prawo do wskrzeszania i kultywowania tradycji 1 Szwadronu Tatarskiego wchodzącego w skład 13 Pułku Ułanów Wileńskich, przez Radę Centralną Związku Tatarów Rzeczypospolitej”.

A może by tak nazwać jakąś jednostkę Pułkiem Tatarskim? Niemożliwe?

Najpiękniejsze żurawiejki pułkowe:

Na melodię „My, pierwsza brygada”:

My, jazda tatarska,
Półksiężyc i gwiazda,
Na stos złożyliśmy
Swój życia los
Na stos, na stos”

Tatarzy śpiewali:

„Księżyc w czole, w dupie gwiazda,
To tatarska nasza jazda”,

A 13 Pułk im odpowiadał:

„Ukraść kury, uciec w zboże,
Pułk trzynasty tylko może”.

Gdzie ta tradycja!