Determinista żem niewąski

Zdjęcie wziąłem jak widzicie z bardzo poważnej strony, Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

Mam spór z Wachmistrzem. Moja znajoma napisała mi w e-mailu „czy ty musisz ciągle wsadzać kij w mrowisko”? A dla mnie dyskusja jest solą życia. Mniejsza o większość, jaki był dokładnie wpis Wachmistrza, ale najważniejsze są trzy komentarze pod nim napisane – dwa Wachmistrza i jeden mój.

Wachmistrz – „Największy żal w tem, że gdyby kto po nim tą podążył drogą i rozumnie jej kontynuował, któż wie, czybyśmy się kwestyi kozackiej nie nauczyli z pożytkiem dla Rzeczypospolitej rozwiązać, a mając takiej piechoty, okrom jazdy której żeśmy już przecie mięli… Ach, strach aż myślić o tem, jakże by ta Historia inszemi zgoła iść mogła tory…”,

Ja – „Z przykrością stwierdzam Wachmistrzu, że jestem gorącym zwolennikiem tezy – determinacji losu pod postacią przeznaczenia. Nic by to w historii Polski nie zmieniło, mogłoby skrócić czy wydłużyć jedynie nieuchronne procesy historyczne”.

W. – „Z radością stwierdzam, Torlinie, że jestem gorącym przeciwnikiem determinizmu historycznego :)) I przyznam, że deklarując się wielokroć jako racjonalista (a o marksizm Cię tym bardziej nie podejrzewam:), zdumiałeś mię jednak, deklarując się po stronie deterministów… Jak sądzę diabeł tkwi w szczegółach, czyli zapewne w tym, jak rozumiesz przywołane „procesy historyczne”, bo to by dopiero należało zdefiniować. Jeśli masz w nich miejsce dla przypadku, wpływu szczególnie silnych osobowości, zwykłej głupoty ludzkiej etc.etc. to sporu między nami nie będzie…:)) Jeśli rzecz sprowadzasz do mechanizmów społeczno-gospodarczych i zwykłego równania sił stron przeciw sobie występujących, to pozwolę sobie zacytować głośnego ostatnio kaznodzieję:)): wiedz , że masz problem!:))”.

Może przesadą będzie twierdzenie, że Polska urodziła się z genami śmierci, ale, aby zrozumieć jej upadek, trzeba się cofnąć co najmniej o 600 lat wcześniej. Jądrem upadku – moim zdaniem – był ustrój Rzeczpospolitej i włączenie książąt litewskich do szlachty polskiej. Wiem świetnie, że obarczanie całą winą Konrada Mazowieckiego budzi Twój protest Wachmistrzu, ale dla mnie to jest właśnie determinizm, nieuchronne kierowanie się do przepaści, nie mając żadnego wpływu na rzeczywistość. To śmiertelne zagrożenie dla Litwy powstało, gdy bojąc się o swoją przyszłość Litwa zwróciła się w kierunku Polski, a ta bratając się z tym krajem wzięła na swoje barki Kozaków, Tatarów, Chana i Rosjan.

Ale załóżmy, że nie kumplujemy się z Litwą – koniec jest taki sam. Litwa, za wąska ludnościowo, po kilkuset latach ulega Rosji, która w następnej kolejności bierze się za Polskę i mamy rozbiory.

Kozacy. Przecież coś takiego naukowo nie istnieje. Kozactwo nie powstałoby, gdyby nie działalność królewiąt, nie ich prześladowanie ludności poddanej, niewiarygodne skąpstwo, butność i lekceważenie wszystkich norm. To oni spowodowali, że ludność uciekała na Dzikie Pola i tam stworzyła osobny naród (zgodne jest to z moją opinią, że jesteśmy jako naród razem tylko dlatego, że umówiliśmy się zgodnie z zasadą umowy społecznej – jest to ciekawy przyczynek do serii Kartki i mojej o prawdziwych Polakach, Polakiem człowiek jest wtedy, kiedy się nim czuje, kiedy podpisuje umowę – stąd jest problem z ludnością nie integrującą się, jak Żydzi, Arabowie, Turcy – ale strasznie odszedłem od tematu). Kozacy nie powstaliby, gdyby nie arystokracja litewska, a ona nie powstałaby, gdyby Litwa nie była w związku z Polską, a oni nie przejęliby atrybutów szlacheckich, które potrafili w sposób maksymalny wykrzywić.

Pojedyncze umowy, zwycięstwa czy porażki, wybitne osobistości mogą w jakiś sposób być kamyczkiem wrzuconym w turbinę nieuchronności, mogą ją na chwilę wstrzymać, zakłócić jej bieg, ale kończy się tak, jak to jest zapisane w genach. Od tego się po prostu nie ucieknie – ja cały czas mówię o zjawiskach historycznych, bardzo proszę nie mówić o poszczególnym człowieku, gdyż tutaj zdanie mam całkowicie przeciwne, tylko człowiek jest kowalem swojego losu

Chyba się trochę zaplątałem, ale teraz muszę wyjść, to rozplątywać się będę później.