Biało-czarna historia z czerwonym refleksem

Przeczytałem bardzo ciekawy artykuł w „Gazecie Wyborczej” Marcina Ryszkiewicza pod tytułem: „Języki gorszego sortu. Prawda czy bluźnierstwo?” zawierający mnóstwo ciekawych tez, ale jeden akapit zdumiał mnie niepomiernie. Jak wiecie, w swoim blogu dzielę się z Wami tym, co mnie zaskoczyło, zdumiało, oburzyło, czyli piszę o wszystkim, nad czym się w tym momencie zastanawiam. A akapit ten brzmi:

Rozróżnianie całej palety barw jest w ogóle świeżej daty – w dawnych tekstach pisanych w wielkich językach (łacinie, grece, hebrajskim, sanskrycie) to ubóstwo barw jest bardzo wyraźne. Stary Testament, dzieła Homera czy Vedy są niezwykle oszczędne, gdy chodzi o opisy kolorów, i nawet niebo czy woda nie są tam niebieskie – świat zdaje się czarno-biały i jedynie czerwień pojawia się od czasu do czasu w opisach pól bitewnych.

W  podobnym artykule Piotr Cieśliński: „Co z nami robi kolor czerwony?” pisze:

Starożytny świat opisywany przez Homera jest zdumiewająco bezbarwny. Najwybitniejszy poeta starożytności bardzo rzadko używał przymiotników określających kolory. Wyjątkiem jest czarny i biały. William Ewart Gladstone – mąż stanu, premier Wielkiej Brytanii w drugiej połowie XIX wieku, ale też badacz twórczości Homera – precyzyjnie obliczył, że w Iliadzie i Odysei czarny pojawia się 170 razy, biały – 100, ale czerwony – ledwie 13, żółty – 10, a fioletowy – 6 razy. Brakuje pomarańczowego, różowego, nie ma też niebieskiego. W żadnym odcieniu! I to w Grecji, gdzie – jak się zdaje – najlepszy wzorzec tego koloru wisi dosłownie nad głową. U Homera niebo jest gwiaździste, podobne żelazu lub miedzi, ale nigdy lazurowe. A znowu morze jest „jak wino”.

I to jest zastanawiające, bo przecież wspaniałe barwy są w  mozaikach, na naczyniach, w szatach. To jak je określali? Autor artykułu pisze: „Starsze kultury wyróżniały mniej barw, bardziej rozwinięte – więcej. Co ciekawe, kolory pojawiają się w ściśle określonym porządku”. Wszystko zgoda, wiem, że pierwotne ludy znały tylko biały i czarny, a następny pojawia się zawsze czerwony. Ale Grecy, Arabowie, Żydzi to nie są pierwotne ludy, a u nich: „filolog Lazarus Geiger odkrył podobne braki w innych starożytnych dziełach. Na przykład próżno szukać niebieskiego w Koranie, opowieściach chińskich, sagach islandzkich czy w hebrajskiej wersji Biblii, w której przecież niebo pełni kluczową rolę”.

Postanowiłem zrobić własne badania i wziąłem dwa polskie dzieła, które są w wolnych lekturach i prześwietliłem pod względem kolorów. W „Kronice Polskiej” Galla Anonima ubóstwo kolorów jest nieprawdopodobne, nie ma żadnego, nawet białego i czarnego. Ciekawie jest w „Kronice Kadłubka”, w której kolor najczęściej jest związany ze związkiem frazeologicznym, np. niebieski(e) to jest: sklepienie, gwiazdy, moce, Uranidy, przestworza, ciała; zielony jest raz: „Wieniec z zielonego lauru”. Po sprawdzeniu słowa „biały” roześmiałem się, gdyż Mistrz Kadłubek używa go tylko przy opisie króla polskiego Leszka Białego.

Wyrafinowanie współczesne pod tym względem zaczyna być przerażające. Była u mnie sąsiadka, znakomita malarka i architektka wnętrz, żeby mi pomóc w kolorach ścian, obrazów, ponieważ zmieniam swoje gniazdko pod tym względem. I mówiąc o moim pokoiku komputerowym (nazwijmy go gabinecikiem) powiedziała, że najlepszy kolor w tym pomieszczeniu to byłby gołębi. Zgłupiałem.

I tak się zastanawiam, czy przypadkiem mężczyźni nie są ludem pierwotnym pod względem kolorów. No, ale skoro starożytni tacy byli, to mamy wspaniałych sojuszników.